همه چیز در مورد شب چلله + برنامه‌های ویژه تلویزیون
ایرانیان نزدیک به چند هزار سال است که شب یلدا -آخرین شب پاییز- را که درازترین و تاریکترین شب در طول سال است تا سپیده دم بیدار می‌مانند و در کنار یکدیگر خود را سرگرم می‌دارند تا اندوه غیبت خورشید و تاریکی روحیه‌‌ی آنان را تضعیف نکند و با به روشنایی گراییدن آسمان به رخت خواب می‌روند و لختی می‌آسایند.
به گزارش مملکت آنلاین، مراسم «شب یَلدا» یا «شب چلّه» یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است. در این جشن، طی شدن بلندترین شب سال و به دنبال آن بلندتر شدن طول روزها در نیم‌کرهٔ شمالی، که مصادف باانقلاب زمستانی است، گرامی داشته می‌شود. یلدا به زمان بین غروب آفتاب از ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول ماه دی (نخستین روز زمستان) گفته می‌شود. واژه «چلّه» نیز برگرفته از چهل و مخفف «چهله» و صرفاً نشان‌دهنده گذشت یک دوره زمانی معین (و نه الزاماً چهل روزه) است. اجداد ما بر اثر تجربه و گذشت زمان توانستند کارها و فعالیت‌های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت و حرکت و قرار ستارگان تنظیم کنند. چله بزرگ از یکمین روز دی ماه (خرم روز) تا دهم بهمن که جشن «سده» است به طول می‌انجامد و آن را چله بزرگ می‌نامند به آن دلیل که شدت سرما بیشتر است، آنگاه چله کوچک فرا می رسد که دهم از بهمن تا بیستم اسفند به طول می‌انجامد و سرما کم کم کاسته می‌شود.
پیشینه‌ی شب یلدا
یلدا برگرفته از واژه‌ای سریانی به معنای «زایش» و «تولد» است. در باور ایرانیان قدیم تاریکی نماینده اهریمن بود و چون در طولانی‌ترین شب سال، تاریکی اهریمنی بیشتر می‌پاید، این شب برای ایرانیان نحس بود و چون فرا می‌رسید، آتش می‌افروختند تا تاریکی و عاملان اهریمنی و شیطانی نابود شده و بگریزند، مردم گرد هم جمع شده و شب را با خوردن، نوشیدن، شادی و پایکوبی و گفتگو به سر می‌آوردند و خوانی ویژه می‌گستردند، هرآنچه میوه تازه‌ی فصل که نگاهداری شده بود و میوه‌های خشک در سفره می‌نهادند. در آیین‌های ایران باستان برای هر مراسم جشن و سرور آیینی، خوانی می‌گستردند که بر آن افزون بر آلات و ادوات نیایش مانند آتشدان، عطردان، بخوردان و غیره، برآورده‌ها و فراورده‌های خوردنی فصل و خوراک‌های گوناگون نهاده می‌شد.
ایرانیان باستان با این باور که فردای شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها بلندتر می‌شوند و تابش نور ایزدی افزونی می‌یابد، آخر پاییز و اول زمستان را شب «زایش مهر» یا «زایش خورشید» می‌خواندند و برای آن جشن بزرگی برپا می‌کردند و از این رو به دهمین ماه سال دی (دی در دین زرتشتی به معنی دادار و آفریننده) می‌گفتند که ماه تولد خورشید بود. کریسمس مسیحیان نیز ریشه در همین اعتقاد دارد. فرهنگ اوستایی، سال با فصل سرد شروع می‌شد و در اوستا، واژه «سَرِدَ» یا «سَرِذَ» که مفهوم «سال» را افاده می‌کند، خود به معنای «سرد» است و این به معنی بشارت پیروزی اورمزد بر اهریمن و روشنی بر تاریکی است.
ابوریحان بیرونی از این جشن با نام «میلاد اکبر» نام برده و منظور از آن را «میلاد خورشید» دانسته‌است. در کتاب آثارالباقیه بیرونی از روز اول دی ماه، با عنوان «خور» نیز یاد شده‌است و در قانون مسعودی نسخه موزه بریتانیا در لندن، «خُره روز» ثبت شده، اگرچه در برخی منابع دیگر «خرم روز» نامیده می‌شود. فردوسی به استناد منابع خود، یلدا و «خور روز» را به هوشنگ از شاهان پیشدادی ایران نسبت داده است.
آیین های شب یلدا
هزاران سال است که ایرانی ها آخرین شب پاییز که طولانی ترین شب سال است را جشن می گیرند. دورهمی ها و شب نشینی ها در این شب از اهمیت بالایی برخوردار است و اغلب افراد در سراسر کشور به برپایی آیین های شب یلدا می پردازند.
همان طور که می دانید با گذشت سال های زیاد، هنوز از ارزش های این شب کاسته نشده است و همچنان افراد آن را در فرهنگ خود عزیز و خاص می دانند.
حتما شما هم با فرا رسیدن آخر پاییز، حال و هوای متفاوتی خواهید داشت و قطعا دوست دارید تا شروع زمستان را، به گونه ای زیبا و دوست داشتنی جشن بگیرید. شب یلدا با یک دقیقه طولانی تر بودنش، این امکان را برای افراد فراهم می سازد تا آن ها بتوانند یک دقیقه بیشتر از ۲۴ ساعت شبانه روز را کنار هم بوده و فرا رسیدن زمستان را جشن بگیرند.
مراسم مختلفی در شب یلدا برگزار می شود که ما در ادامه شما را با آن ها آشنا می سازیم:
شاهنامه خوانی و گرفتن فال حافظ
یکی از آداب و رسوم برگزاری شب یلدا، شاهنامه خوانی و گرفتن فال حافظ است. در شب چله، افراد دور هم جمع می شوند و شاهنامه فردوسی را می خوانند و با تفألی بر حافظ، شعری عاشقانه و زیبا از شاعر شیرازی می خوانند. این سنت و رسم، محفل را گرم تر کرده و صمیمیت جذابی را به جمع می بخشد.
آجیل و میوه خوری
در این شب، سفره ای پهن می شود که درون آن را با میوه و آجیل های مختلفی پر می کنند. از مهم ترین میوه های که بر سر این سفره قرار می دهند، هندوانه و انار است که گویی پای ثابت سفره های یلدا هستند. همچنین باسلوق و پشمک نیز در میان ظروف آجیل مخصوص شب یلدا دیده می شود. در این شب اغلب بزرگترها قصه های قدیمی تعریف می کنند و خاطرات شیرینی و جالب گذشته خود را یادآوری می نمایند.
هندوانه شب یلدا
این میوه محبوب نمادی از شب یلدا است چرا که بسیاری از ایرانی های قدیم بر این باور بودند که خوردن هندوانه در شب یلدا به ایمن سازی بدن برای جلوگیری از سرما و بیماری های زمستان پیش رو کمک می کند. با وجودی که رفته رفته در این وقت از سال، فصل هندوانه را پشت سر گذاشته ایم، اما با نزدیک شدن به شب یلدا، تمام میوه فروشی های شهر، هندوانه باران می شوند.
انار در شب یلدا
و اما میوه دیگری از نمادهای این شب، انار است که باید آن را نشانگر زایش و شادمانی بدانیم. قدیمی ها این میوه را به امید جان تازه گرفتن و انرژی دریافت کردن بر سر سفره یلدا قرار داده و از آن میل می کردند.
برنامه‌های تلویزیون:
اجرای ویژه برنامه شب یلدای شبکه یک با محور خانواده و به نام «درجه یک» بر عهده نیما کرمی و همسرش است. این برنامه حوالی ساعت ۲۲ روی آنتن شبکه یک می‌رود.
«یلدای دو صفر» توسط تیم برنامه‌ساز «محاکات» و با اجرای منصور ضابطیان برای پخش در شب یلدا تولید می‌شود و در ۲ بخش روی آنتن می‌رود.
بخش اول از ساعت ۲۱ سه‌شنبه ۳۰ آذر به مدت ۳۰ دقیقه در جدول پخش شبکه دو قرار دارد. بخش دوم نیز پس از گفت‌وگوی ویژه خبری از حوالی ساعت ۲۳:۳۰ تا ۱:۳۰ بامداد چهارشنبه پخش خواهد شد.
گفت‌وگو با چهره‌ها و اجرای زنده موسیقی از بخش‌های مختلف این برنامه به کارگردانی محمد صوفی و تهیه‌کنندگی جواد فرحانی است که جزئیات آن در روزهای پیش رو اعلام خواهد شد.
برنامه «زوجی نو» با اجرای باربد بابایی ویژه برنامه شب یلدای شبکه سه خواهد بود که در شب‌های سه شنبه و چهارشنبه از ساعت ۲۲ تا ۲۴ روی آنتن خواهد رفت.
در این برنامه هنرمندان و پیشکسوتان عرصه هنر از جمله حسین رفیعی، مهران ضیغمی، نگار عابدی، ستاره حسینی، حسینی بای، بهروز رضوی حضور پیدا خواهند کرد و درباره رسوم و سنت‌های شب‌های یلدا به گفت‌وگو خواهند نشست.
همچنین آرون افشار هم به عنوان خواننده در این برنامه اجرا خواهد داشت.
رشید کاکاوند و اجرای او در شبِ یلدای شبکه چهار مطرح شده که برنامه «هزاره شعر» را روی آنتن خواهد داشت.
«انار» به تهیه کنندگی حسن نظری نام ویژه برنامه شب یلدای شبکه پنج سیما است که شب‌های دوشنبه و سه شنبه یعنی ۲۹ و ۳۰ آذر به مناسبت بلندترین شب سال از ساعت ۲۰ به صورت زنده روی آنتن این شبکه می‌رود.
شبکه پنج سیما مصطفی امامی را برای اجرای این ویژه برنامه یلدایی انتخاب کرده و قرار است این مجری جوان با مهمانانی از اقشار مختلف از جمله چهره‌های مذهبی، هنرمندان، ورزشکاران و… به گفت‌وگو بپردازد.
شبکه نسیم برای شب یلدا ویژه برنامه «خندوانه» را با اجرای رامبد جوان و چهل تیکه با اجرای محمدرضا علیمردانی تدارک دیده است.
انتهای پیام/